حسابداری اجاره

طبق استانداردهای حسابداری ، اجاره موافقتنامه ای است که به موجب آن ، اجاره دهنده در قبال دریافت مبلغ یا مبالغ مشخصی حق استفاده از دارایی را برای مدت مورد توافق به اجاره کننده واگذار میکند . به طور کلی قرارداد اجاره حداقل شامل دو شخص ( طرفین قرارداد ) و یک دارایی موضوع اجاره است . اجاره دهنده ، مالک دارایی بوده و با اعطای حق استفاده از آن دارایی به شخص دوم ،  اقساط اجاره را دریافت  می کند .    اجاره کننده نیز ، پرذاخت اقساط اجاره را تعهد کرده و دارای حقوقی مطابق با قرارداد اجاره ، مبنی بر استفاده از دارایی مورد اجاره می باشد .

طبقه بندی اجاره ها

اجاره ها با توجه به محتوای معامله ، به دو گروه عملیاتی و سرمایه ای تقسیم می شوند . نوع اجاره ( یعنی سرمایه ای یاعملیاتی ) به محتوای معامله و نه شکل قرارداد بستگی دارد . پیش از وارد شدن به مبحث انواع اجاره ، لازم است دو مفهوم " عمر مفید " و " عمر اقتصادی " دارایی توضیح داده شود . طبق بند پنج استاندارد ایران ، عمر اقتصادی عبارت است از :الف . مدت زمانی که انتظار می رود یک دارایی از لحاظ اقتصادی توسط یک یا چند کاربر قابل استفاده باشد ، یا ب. تعداد تولید یا واحدهای مشابهی که انتظار می رود در فرایند استفاده از دارایی توسط یک یا چند استفاده کننده کسب شود .عمر مفید نیز عبارت است مدت زمانی که انتظار می رود منافع اقتصادی دارایی مورد اجاره توسط واحد تجاری مصرف شود . این دوره از ابتدای دوره اجاره شروع می شود و متاثر از محدودیت های زمانی مندرج در قرارداد اجاره نیست

پس از برنامه ريزي سرمايه گذاري در دارايي هاي جاري و پيش بيني منابع مورد نياز شركت در سال آينده مدير مالي بايد به فكر تامين مالي و بعد از انتخاب تركيب منابع مدير مالي بايد در مورد نوع تامين مال تصميم بگيرد

منابع اصلي تامين مالي كوتاه مدت :

 براي انتخاب منابع مالي كوتاه مدت مدير مالي با پنج جنبه سر و كار دارد :

1  - هزينه

 2 - تاثير برارزش اعتبار شركت 

 3- قابليت اتكا و اطمينان

 4- محدوديتها

5- انعطاف پذيري

سه منبع اصلي تامين مالي كوتاه مدت به ترتيب اهميت عبارتنداز :

  اعتبار تجاري ، وام بانكي ، اسناد تجاري

منابع تامين مالي كوتاه مدت وميان مدت:

هر شركتي در جريان كسب و كارش، سرمايه اش را از انواع واقسام منابع تامين مي كند. مقداري از سرمايه راكارپردازان بستانكاران، ومالكين فراهم آورده اند، در حاليكه ساير سرمايه ها از در آمدهاي محفوظ در كسب و كار ناشي مي گردد. در اين فصل، منابع سرمايه گذاري متوسط و كوتاه مدتي كه بستانكاران آن را تامين نموده اند، بررسي خواهيم كرد.

:cash flow

آن مقدار دارایی جاری که از محل منابع مالی بلند مدت تامین شده باشد را سرمایه در گردش می نامند. سرمایه در
گردش ناخالص به صورت کل دارایی های جاری و سرمایه در گردش خالص به صورت مازاد دارایی جاری بر بدهی
جاری تعریف می شود. میزان سرمایه در گردش شاخصی است برای تشخیص درجه نقدینگی و عدم اعسار یک
شرکت، به ویژه اگر در مقایسه با دیگر شاخص ها و نسبت های مالی به کار گرفته شود

بررسي دو روش هزينه يابي
 1ـ روش هزينه‌يابي جذبي  2ـ روش هزينه يابي مستقيم يا متغير

در روش هزينه‌هاي جذبي :
كليه هزينه‌هاي توليدي نظير مواد مستقيم ـ دستمزد مستقيم، سربار متغير ساخت، سربار ثابت ساخت،‌ دربهاي تمام شده موجودي كالاي در جريان ساخت منظور مي‌گردد.

روش هزينه يابي مستقيم:
فقط آن قسمت هزينه‌هاي ساخت به محصولات منظور مي‌گردد كه مستقيماً با حجم توليد تغيير مي‌نمايد.
در روش فوق مواد مستقيم دستمزد مستقيم سربار متغير ساخت كه هزينه‌هاي متغير توليدي مي باشد در حساب كالاي در جريان ساخت و در بهاي تمام شده موجوديهاي آخر دوره به عنوان هزينه‌هاي دوره در صورتحساب سود و زيان منظور مي‌گردد.
سربار ساخت را اقلامي مانند هزينه اجاره ـ هزينه استهلاك حقوق و دستمزد و سرپرستان تشكيل مي‌دهد و بستگي به تعداد توليد ندارد.
هزينه غير توليدي همراه با هزينه‌هاي اداري و تشكيلاتي و هزينه‌هاي توزيع و فروش در هزينه‌يابي مستقيم در صورتحساب سود و زيان نشان داده مي‌شود.
تفكيك هزينه‌هاي سربار به دو بخش ثابت و متغير به مديريت امكان مي‌دهد كه اقلام سربار متغير توليد را بيشتر كنترل نمود.
هزينه‌هاي اداري و تشكيلاتي و هزينه‌هاي توزيع و فروش در هر دو روش هزينه‌هاي طي دوره شناخته شده و در صورتحساب سود و زيان منظور مي‌گردد.
منظور از طبقه‌بندي طبيعي هزينه‌ها، طبقه‌ بندي براساس تصميمات اصولي بهاي تمام شده كالاي فروش رفته و هزينه‌هاي توزيع و فروش و هزينه‌هاي اداري و عمومي است.
در هزينه‌يابي مستقيم با متغير هزينه‌ها طبق گرايش هزينه به ثابت و متغير تقسيم بندي مي‌گردد.
دو اختلاف اساسي بين هزينه‌يابي جذبي و هزينه‌يابي مستقيم وجود دارد در رابطه با هزينه‌هاي سربار ثابت ساخت.
1ـ در هزينه يابي جذبي در گزارش توليد هزينه‌هاي سربار ثابت نشان داده مي‌شود.

در هزینه یابی استاندارد سه روش ثبت وجود دارد:

1-    روش ثبت واقعی (طرح ناقص)

2-    روش ثبت استاندارد (طرح یگانه یا طرح کامل)

      روش ثبت مختلط (طرح دوگانه)

روش ثبت واقعی (طرح ناقص)

در این روش حساب کالای در جریان ساخت به مقدار و نرخ واقعی بدهکار شده (مواد، دستمزد و سربار ساخت) و به مقدار و نرخ استاندارد بستانکار می شود. بدیهی است در پایان دوره مالی این حساب وقتی دارای توازن لازم خواهد بود که طرف مقابل کلیه حساب های انحرافات هزینه (انحراف مواد، دستمزد و سربار) در دفتر روزنامه همین حساب کالای در جریان ساخت باشد.

نکته: انحرافات را می توان به دو دسته تقسیم بندی نمود:

الف) انحرافات ناشی از نرخ که عبارتند از:

·        انحراف نرخ مواد

·        انحراف نرخ دستمزد

·        انحراف هزینه سربار

·        انحراف ظرفیت سربار

ب) انحرافات ناشی از مقدار که عبارتند از:

·        انحراف مصرف مواد

·        انحراف کارایی دستمزد

·        انحراف کارایی سربار

روش ثبت استاندارد (طرح یگانه)

در این روش حساب کالای در جریان ساخت به مقدار و نرخ استاندارد بدهکار شده (مواد، دستمزد و سربار ساخت) و به مقدار و نرخ استاندارد بستانکار می شود. بدیهی است در پایان دوره مالی این حساب خود دارای توازن لازم خواهد بود، زیرا طرفین حساب (بدهکار و بستانکار) استاندارد است. بنابراین طرف مقابل کلیه حساب های انحرافات هزینه (انحراف مواد، دستمزد و سربار) به ترتیب حساب های کنترل مواد، کنترل دستمزد و کنترل سربار خواهد بود.

روش ثبت مختلط (طرح دوگانه)

در این روش حساب کالای در جریان ساخت به مقدار واقعی و نرخ استاندارد بدهکار شده (مواد، دستمزد و سربار ساخت) و به مقدار و نرخ استاندارد بستانکار می شود. بدیهی است در پایان دوره مالی این حساب وقتی دارای توازن لازم خواهد بود که طرف مقابل کلیه انحرافات هزینه (انحراف مواد، دستمزد و سربار) حساب های کالای در جریان ساخت، کنترل مواد، کنترل دستمزد و کنترل سربار باشد.

در بسیاری از صنایع در یک فرآیند تولید ناگزیر دو یا چند محصول همزمان تولید می گردند. كه آنها را محصولات مشترک می نامند.محصولات فرعی ، محصولاتی هستند كه ارزش نسبی آنها كم بوده و همزمان با محصولاتی كه دارای ارزش نسبتاً بالایی هستند تولید می گردد . محصولات پر ارزش را محصولات اصلی می نامند.به طور مثال در یک پالایشگاه ، نفت خام به محصولات متعددی مانند:بنزین ، نفت سفیدو نفت كوره تبديل می گردد . بنزین و نفت سفید را محصول اصلی و نفت كوره را محصول فرعی می نامند.
هزینه های مشترک : كلیه هزینه های منظور شده به حساب تولید در یك مرحله تا نقطه تفكیک محصولات را هزینه های مشترک می نامند.
ضایعات : معمولاً بخشی از مواد اولیه است كه در فرآیند تولید ضایع و غیر قابل استفاده می شود این ضایعات فاقد ارزش بازار بوده .
قراضه : بخشی از مواد اولیه كه در فرآیند تولید به محصول كامل تبدیل نگردیده ولی به نوعی قابل استفاده می باشند و دارای ارزش بازار بوده .
قبل از تسهیم هزینه های مشترك به محصولات باید درآمد حاصل از فروش محصول فرعی و قراضه از هزینه های مشترک كسر گردد.
برای تسهیم و تشخیص هزینه های مشترک به محصولات روشهای زیرموجود است:

1- روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفكیک محصولات
2- روش ارزش خالص بازیافتنی
3- روش نسبت كلی حاشیه فروش ناخالص
4- روش مقداری
5- روش میانگین بهای تمام شده یك واحد
6- روش میانگین ضریب دار

بودجه بندی :

آنچه كه بعنوان بودجه بندي معروف است، تبديل برنامه هاي كوتاه مدت (معمولا يكساله) موسسه يا سازمان به زبان پول مي باشد.

كنترل بودجه:


بخش مهمي از وظيفه كنترل بودجه، از طريق مقايسه ارقام بودجه بندي شده با نتايج واقعي عمليات، صورت مي گيرد. مقايسه عملكرد واقعي با بودجه مصوب و تجزيه و تحليل انحرافات را كنترل بودجه مي نامند.صرف مقايسه ارقام بودجه با ارقام ناشي از عملكرد واقعي، نشاندهنده موفقيت يا عدم توفيق واحدهاي اجرايي در رسيدن به اهداف تعيين شده نيست. لذا در ارزيابي عملكرد موسسه به دو مفهوم ذيل بايستي توجه كرد:

مراحل انجام هزینه ( مراحل خرج ) در سازمان های دولتی :
تعریف : مراحل انجام هزینه در سازمان ای دولتی به مراحلی گفته میشود که به ترتیب و بر طبق مقررات و با تایید و نظارت مقامات مسئول یک دستگاه دولتی باید طی شود تا کالایی تحویل و یا خدمتی انجام گیرد ویا به طور کلی دینی بر ذمه دولت ایجاد گردد.
در ایران طبق ماده 52 قانون محاسبات عمومی مراحل انجام خرج عبارتند از : تشخیص ، تامین اعتبار ،تعهد، تسجیل ، صدور حواله ، نظارت مالی و پرداخت